Genealogie families Derksen en Gribnau

Rheinkriegsschiff "De Eenhoorn"

(door Jos Derksen)

De familie Dercksen hielden tussen 1568 en 1648 verblijf op een zogenaamd Rheinkriegsschiff. Een handelsschip, dat vanwege de Spanjaarden zwaar beveiligd was met 16 kanonnen en 30 soldaten. Het schip was platbodemig, zodat men zich makkelijk in ondiepere zijarmen van de rivier kon schuil houden, om van daaruit een effectieve aanval uit te voeren wanneer Spanjaarden zich in hun buurt waagden.

De naam luidde 'De Eenhoorn".

Het schip was net zo lang als "Den Holen Oever" namelijk ruim 32 meter. Het was een door de Duitsers zogenoemde 'Ausleger' waarvan er toen 'n aantal lagen afgemeerd voor Emmerich met het doel de Rijn richting Xanten (waar de Spanjaardenlagen)te verdedigen, terwijl 'De Eenhoorn' met de Dercksens afgemeerd lag voor de Schenkenschans (tegenover Bimmen) om dat deel te beschermen in geval van Spaans gevaar.

Na de vrede vestigden de Dercksens zich aan wal. Van deze vooroudertak is bekend dat ze woonden op de boerderij 'De Brouwerij" die vanaf de Roswaard doorliep tot aan de boerderij aan het Berghoofdsche veer, waarop toen tegelijkertijd een Goris woonde als boer, getrouwd met 'n zus vanDercksenvan de Brouwerij.

Na het ontstaan van het Pannerdensch Kanaal, daarvan hinder hebbend trok Dercksen naar de Steenen Hoff in 1800. Derk vestigde zich op De Steenen Hoff en zijn broer Arend ging wonen op de Kasteelboerderij, waarbij Derk van de Steenen Hoffborgbleef voor zijn broer Arend van het Kasteel.

De familie Der(c)ksen zijn dus 'n zeer oude familie, die per dit schip handel dreven en daarbij goed beveiligd waren, maar daarbij tijdens die jaren zo wel gevaren hebben dat ze, aan wal gaand, meteen op diverse plaatsen zich op 'nboerderijkonden vestigen vanaf circa zestienhonderd-zoveel. Of dit te maken had met financién of met goede relaties laat ik hierbij in 't midden.

Wel kon Derck Dercksen in 1801 van de vorst van Hohenzollern de grond kopen die aan de westzijde van het Pannerdensch Kanaal was komen te liggen, en daar moest je toen toch ook al goede relaties voor hebben.

De Doornenburg en de familie Derksen

(door Van Schilfgaarde, 1973)

De eerste maal dat we leden van de familie Derksen in de archieven vermeld vinden als pachters van goederen behorende aan de Heer van Doornenburg, valt in het jaar 1720. Toen was Derck Dercksen pachter van de Essenpas en van land op de Vlasten naast de Kerkstraat, toebehorende aan de Heer. In 1728 was hij ook pachter van ’n boomgaard bij de kerk, terwijl zijn neef Albert Dercksen in dit jaar pachter was van land op de Borgoy onder Pannerden. Derck, de rechtstreekse voorvader van de pachtersfamilie op de Doornenburg, is kort voor 1733 gestorven, zijn weduwe, voor wie haar zoon Hendrik als vertegenwoordiger optrad, is dan pachtster.

Derck Dercksen was geboren in 1685 en huwde in 1710 met Maria de Beijer uit Pannerden. Hij was één der vier kinderen van Willem Dercksen, die in 1677 met Johanna Claessen uit Gendt was getrouwd, terwijl Willem, die ook voorkomt als “Wilhelmus van het Schip”, weer de zoon was van een in 1676 als peetvader van Willems oudste zoon genoemde Derck Willemszoon. Deze moet getrouwd zijn geweest met een weduwe Tengnagel, want Arnt Tengnagel komt enige malen voor als de stiefbroeder van kinderen van Derck. De vier kinderen van Derck Willemszoon zijn alle als familienaam Derck gaan gebruiken en in die generatie is dus de familienaam gefixeerd.

De bijnaam “Van het Schip” komt bij drie van de vier kinderen van Derck Willemszoon voor. Men zou denken aan een boerderij van die naam, maar die is in het vepondingskohier van ±1650 niet te vinden. Mogelijk moet hier gedacht worden aan een “schip van oorlog”, een zogenaamde uitlegger, die op de Waal patrouilleerde. Zo vond ik in het verpondingskohier van Gendt als grondeigenaar aldaar vermeld “Erckelens op ’t Schip van Oorlog”. Ik zou dus willen veronderstellen dat Derck Willemszoon met zijn gezin op een dezer vaartuigen in een of andere functie verblijf hield.

Derck Dercksen, de pachter van 1720, overleed in 1733, van zijn kinderen interesseert ons in het bijzonder zijn tweede zoon Willem, geboren in 1713 en in 1806 overleden. Hij trouwde in 1753 met Hermina Burgers uit Pannerden en had bij haar, behalve twee dochters, een viertal zoons, waarvan de oudste, Dirk genaamd, geboren in 1754, en Arend (1755-1847) in verband met de Doornenburg van belang zijn.

Dirk trouwde in 1801 met Maria van Rossum, weduwe van Richard Daems, en vestigde zich als pachter op de brouwerij De Steen in de 100 morgen, die, ook genaamd de Steenen Hof, in 1804/1805 door de vrouwe van de Doornenburg was aangekocht.

Zijn zoon Willem Theodorus (1813-1883) trouwde in 1847 met Maria van Driel. Hij was vertrouwensman van Clara von Delwich, weduwe van Jacob Boudewijn van Bemmel, de laatste bewoonster van het kasteel. De Steen is bij de dood van mevrouw van Bemmel bij legaat aan de pastoor van Doornenburg gekomen, en is een aantal jaren geleden door de pastoor aan de familie Derksen verkocht.

De andere zoon van Willem Derksen, Arend (1755-1847), in 1800 getrouwd met Maria Heijnen uit Emmerik (gestorven 1845) werd de pachter van de landerijen van het kasteel, en vestigde zich in de woning op de voorhof. Hij liet, behalve 4 dochters, een zoon na, evenals zijn neef op De Steen, Willem Theodorus geheten (1810-1873). Uit zijn tweede huwelijk met Johanna van Driel (1822-1902), een zuster van de vrouw van zijn gelijknamige neef, werd ondermeer geboren Johannes Wilhelmus (1855-1901), wiens weduwe Hendrina Maria Loeff eerst in 1947 overleed. Van haar vele zonen is Johannes Aloysius (geboren 1899) thans pachter van de Doornenburg, tevens kasteelbewaarder, terwijl zijn oudste* dochter, gehuwd met Harry Derksen, denkelijk stammende uit een Gendtse tak van de familie Derksen**, met haar man de exploitatie van het restaurantbedrijf op het kasteel verzorgt. * 'oudste' moet zijn 'op een na oudste'. ** Deze 'Gendtse tak' is geen familie van de beschreven Doornenburgse familie Derksen.

De gezinnen Derksen-de Beijer en Derksen-Burgers woonden op de bouwhof/brouwershof “De Roswaard” te Pannerden. De boerderij werd afgescheiden van Pannerden door het graven van het kanaal (1701-1707) en “De Roswaard” is sindsdien verbonden met de geschiedenis van Doornenburg dus ook met die van de familie Derksen.

Naast de bouwhof was er ook een brouwerij. Al vanaf einde van de 18e eeuw was er al een veldoven gevestigd.